Enn eitt aulatrixið

Stjórnarherrarnir, Sigmundur og Bjarni, standa á hliðarlínunni með tvö fiskveiðistjórnunarfrumvörp fyrir aftan bak. Annars vegar á að úthluta makrílkvóta til 7 ára og hins vegar að gera langtímasamninga við núverandi kvótaeigendur, sem auðvitað eiga ekki að þurfa að greiða nema málamyndaleigu fyrir einkaleyfi til fiskveiða. Eina ástæða þess, að ekki er löngu búið að renna þessum frumvörpum gegnum þingið, er óttinn við að Ólafur Ragnar Grímsson tæki upp á senda þau í þjóðaratkvæðagreiðslu.

Nú bíða þeir með öndina í hálsinum og vonast eftir að nýr forseti verði helst yfirlýstur andstæðingur þess að beita synjunarvaldinu. Þá verður nefnilega hægt að samþykkja bæði þessi mál strax í haust og koma sjávarauðlindinni þannig tryggilega í hendur þóknanlegra vina og vandamanna miklu meira en nógu lengi til að næsta eða jafnvel þarþarnæsta ríkisstjórn fái engu breytt. Þá skiptir engu máli hversu margar undirskriftir safnast. Þingmeirihlutinn ræður.

Nú berast fréttir af því að breytingar á stjórnarskrá séu allt í einu tilbúnar og stefnt að þjóðaratkvæðagreiðslu í haust. Hefði vilji verið fyrir hendi, átti Alþingi auðvitað að samþykkja þessar breytingar fyrir jól. Þá hefði verið hægt að halda þjóðaratkvæðagreiðsluna samhliða forsetakosningum og breytingarnar nokkuð örugglega samþykktar. Kjörsókn í haust verður fyrirsjáanlega talsvert minni og þar eð 40% allra sem eru á kjörskrá þurfa að samþykkja, þarf sömuleiðis fyrirsjáanlega talsvert aukinn meirihluta.

Það gæti þó gerst.

En frá forsetakosningum og fram að þjóðaratkvæðagreiðslu myndast tómarúm, sem stjórnarherrarnir geta nýtt sér til að koma frumvörpunum sínum í gegn og færa þannig hinni fámennu auðstétt stórútgerðarmanna nánast allan arð af fiskveiðiauðlindinni að gjöf – ef nýr forseti vill ekki beita valdi sínu.

Forsætisráðherrann hefur strax látið hafa eftir sér að ekki sé sjálfgefið að næsti forseti fylgi fordæmi Ólafs Ragnars að því er synjunarvaldið varðar og augljóst hvers hann óskar sér í því efni. Fréttum af skyndilegu samkomulagi um breytingar á stjórnarskrá er líka alveg greinilega ætlað það hlutverk að draga úr mikilvægi synjunarvalds forsetans í kosningabaráttunni í vor. Ráðamenn vilja fá afskiptalausan forseta.

Og reyna nú að grafa undan mikilsverðasta máli kosningabaráttunnar með þessu aulatrixi. Að lofa okkur þjóðaratkvæðagreiðslu í haust. Eftir að þeir hafa fengið næði til að gefa allan kvótann.

Afstaða forsetaframbjóðenda til synjunarákvæðisins skiptir öllu máli, svo lengi sem ákvæði um þjóðaratkvæðagreiðslur er ekki fast í hendi í nýrri stjórnarskrá. Og eins og sakir standa, set ég það skilyrði fyrir mínu atkvæði, að forsetaefnið hafi þá skýru stefnu að beita synjunarvaldinu, berist honum undirskriftir ákveðins hlutfalls kjósenda, svo sem 10 eða 15%.