trusted online casino malaysia
Jón Daníelsson 08/05/2014

Eiga blaðamenn að vernda falsara?

Hið svonefnda lekamál hefur eiginlega stökkbreyst á allra síðustu dögum.  Nú er ljóst að heimildarmaðurinn, sem lak annaðhvort „minnisblaði“ eða „samantekt“ úr innanríkisráðuneytinu til fjölmiðla, hefur falsað skjalið. Það gjörbreytir málinu.

Menn hafa velt fyrir sér hvort reglan um verndun heimildarmanna sé algild, eða hvort öðru máli gegni, þegar í ljós kemur að heimildarmaður lekur frétt í annarlegum tilgangi. Nú verður að stíga skrefinu lengra og spyrja hvort blaðamenn eigi að halda hlífisskildi yfir skjalafölsurum.

Það er vel þess virði að skoða staðreyndir málsins aðeins nánar. Byrjum á frétt RÚV frá í gær:

„Samkvæmt heimildum fréttastofu hefur lögregla tvö gögn undir höndum. Eini munurinn á þeim er að búið er að bæta þremur orðum inn í eina setningu og hnýta annarri setningu aftast. Þar kemur fram að rannsóknargögn gefi til kynna að kona sem tengist málinu og sótti hér um hæli, hafi verið beitt þrýstingi til að segja að Tony Omos sé barnsfaðir hennar.“

Nú vitum við hverju munar á þeim tveimur skjölum sem koma til greina. Spurningin er þessi: Hvoru var lekið? Sú spurning skiptir máli, því að til að kalla heimildarmanninn falsara þurfum við vita hvort viðbótin var komin inn í skjalið, þegar það var sent fjölmiðlum. Sé svo, er viðbótin frá heimildarmanninum  komin og hann þar með sekur um fölsun.

Lögfræðingur tók skjalið saman 19. nóvember 2013 og tveir aðrir lögfræðingar lásu það yfir. Skrifstofustjóri sendi það áfram til ráðherrans og tveggja aðstoðarmanna hans klukkan 17:17. Frétt byggð á skjalinu var skrifuð sama kvöld og birtist á forsíðu Fréttablaðsins morguninn eftir. Tímaramminn er því fremur þröngur.

A.m.k. þrír fjölmiðlar vitnuðu í skjalið 20. nóvember. Fréttablaðið, vefútgáfa Morgunblaðsins og RÚV. Fréttablaðið kallar það „rökstuðning ráðuneytisins“, mbl.is „óformlegt minnisblað“, en RÚV nefnir ekki skjalið sjálft. Af fréttinni virðist þó mega ráða að fréttastofa RÚV hafi fengið skjalið. Bæði Fréttablaðið og RÚV notuðu viðbótaratriðið, sem sé það að konan „hafi verið beitt þrýstingi“, en ekki alveg á sama hátt. Í Fréttablaðinu sagði:

„Ætluð barnsmóðir mannsins, sem einnig er hælisleitandi, ber við að hún sé mansalsfórnarlamb og gefa rannsóknargögn til kynna að hún sé beitt þrýstingi um að segja manninn föður barnsins.“

Í kvöldfréttum sjónvarpsins var þetta:

„Omos sat um tíma í gæsluvarðhaldi vegna gruns um að vera einn skipuleggjenda mansalsins.  Konan sem hann fullyrðir að beri barn sitt undir belti hefur sótt um hæli hér á landi, meðal annars á grundvelli þess að hún sé fórnarlamb mansals. Hún segir nú að Omos sé faðir barnsins en nú er rannsakað hvort Omos hafi beitt hana þrýstingi til að segja hann föðurinn.“

Það er varla hægt að kalla það getsakir, þótt við sláum því föstu að sama skjalið hafi verið sent á alla þessa þrjá fjölmiðla. Annað virðist afar ósennilegt. Og eftir að hafa skoðað fréttir Fréttablaðsins og  RÚV frá 20. nóvember, vitum við sem sagt hvor útgáfan það var. Það var lengra skjalið. Skjalið með viðbótinni, þeirri viðbót sem ekki er í útgáfu ráðuneytisins. Sem sagt falsaða skjalið.

Og þetta er kjarni málsins. Heimildarmaðurinn lak ekki skjali úr ráðuneytinu. Hann falsaði skjalið með því að breyta því að eigin geðþótta áður en hann sendi það til fjölmiðla sem skjal ráðuneytisins. Þannig misnotaði hann traust blaðamannanna.

Þar með er þetta mál komið langt út fyrir þau mörk, að hægt sé að tala um skyldu blaðamanns til að vernda heimildarmann. Þvert á móti verður að spyrja: Telur einhver blaðamaður sér afsakanlegt að halda hlífiskildi yfir skjalafalsara?

Flokkun : Pistlar
1,610