Beinlínis tær snilld

Verkfallslögin sem stjórnarmeirihlutinn er nú að troða gegnum Alþingi, hefðu betur verið sett strax í mars – áður en fyrstu verkföllin hófust. Þótt sjaldan valdi einn þá tveir deila, hefur verið augljóst frá upphafi að ríkisstjórnin ætlaði aldrei að semja.

Þar með er ljóst verkföllin höfðu aldrei neina þýðingu. Þau hafa hins vegar valdið miklum skaða, seinkað sjúkdómsgreiningum eða komið í veg fyrir þær, lengt biðlista fram úr öllu hófi og það má jafnvel kalla trúlegt að til séu þeir krabbameinssjúklingar, sem beinlínis muni deyja af völdum verkfallanna. Þegar svo skæður sjúkdómur er annars vegar, geta jafnvel fáeinir dagar skorið úr um líf eða dauða.

Og allt var þetta sem sagt til einskis. Nema allt saman sé þaulhugsað frá upphafi. Þá er það auðvitað „tær snilld“.

Það er einkum tvennt sem gerir heilbrigðisstéttunum ókleift að semja á forsendum ríkisstjórnarinnar. Annars vegar er nýbúið að semja við lækna um verulega hækkun. Hins vegar er á almennum vinnumarkaði búið að ganga frá því, að lægstu laun verði orðin 300 þúsund á mánuði eftir þrjú ár.

Lægsti launataxti hjúkrunarfræðinga hjá ríkinu er nú 277 þúsund og lægsti taxti lífeindafræðinga aðeins innan við 270 þúsund, svo dæmi séu tekin. Ég geri ráð fyrir að aðrir BHM-taxtar séu á svipuðu róli. Vissulega er t.d. hæsti taxti hjúkrunarfræðinga nærri 890 þúsund á mánuði, en vafalaust er langstærstur hluti hjúkrunarfræðinga einhvers staðar miklu nær lægri endanum í þessari launatöflu.

Þetta sýnir að háskólamenntaðir ríkisstarfsmenn sjá fram á að lenda í allra neðsta þrepi launastigans. Það getur varla verið skynsamleg ráðstöfun.

Að hinu leytinu getur heldur ekki talist skynsamlegt að ætla að bjarga heilbrigðiskerfinu með því að gera vel við lækna, en skilja allt annað starfsfólk sjúkrahúsa eftir. Sú tíð er löngu liðin að læknar bjargi mannslífum upp á eigin spýtur. Sérhæfing nútímans hefur fyrir löngu sett þá í vonlausa stöðu. Sérhæfing nútímans krefst víðtæks samstarfs.

Íslensk stjórnvöld verða að horfast í augu við þetta. Við þurfum líka hjúkrunarfræðinga, geislafræðinga, lífeindafræðinga og reyndar enn fleira fólk með ýmis konar menntun.

Við þurfum að horfast í augu við þá staðreynd, að heilbrigðisstarfsfólk fær auðveldlega vinnu í nágrannalöndunum á svo háum launum að það getur leyft sér að taka alla fjölskylduna með, jafnvel þótt makinnn verði fyrirsjáanlega atvinnulaus.

Í heild verður afkoma fjölskyldunnar betri með eina fyrirvinnu þar, en með tvenn laun hér.

Stéttarfélög heilbrigðisstarfsfólks ættu ekki að þurfa að nota þetta sem rök í kjarabaráttu, svo augljóst sem það er.

Þegar allt er talið hefur núverandi ríkisstjórn haft tvö ár til að semja og látið bæði árin ónotuð. Mögulegar skýringar eru bara tvær: Heimska eða „tær snilld“.

Sé það meðvituð ætlun ríkisstjórnarinnar að mola ríkisrekna heilbrigðiskerfið mélinu smærra til að ryðja brautina fyrir bandaríska fyrirmynd og láta bílstjóra sjúkrabílsins byrja á því að skoða veski sjúklingsins, er þetta auðvitað skynsamlegt.

Beinlínis „tær snilld“.