Baráttan um söguna

Sumir Íslendingar virðast halda að með því að komast í ákveðna aðstöðu geti þeir  haft áhrif á það hvað lifir og hvað deyr af  þeirra orðstír. En þannig er það sjaldnast. Í sjálfsævisögum koma menn að sínu eigin sjónarhorni, en þær eru sjaldnast síðasta  orðið.

Jónas Jónsson frá Hriflu var einhver afkastamesti penni Íslendinga á 20. öld  og hafði óneitanlega mikil áhrif á sína  samtíð. Ekki er þó hægt að segja að ljómi sé yfir nafni hans hjá fólki almennt. Hann gerði sér far um að gera lítið úr andstæðingum sínum, velja þeim háðuleg nöfn og hefna sín á þeim sem hann taldi  að gert hefðu á sinn hlut. Þannig tókst honum hjálparlaust að tryggja, að ára hans verður jafnan blettótt nema hjá forstokkuðustu framsóknarmönnum.

Eftir hrun vilja margir rétta sinn hlut. Það er auðvitað eðlilegt, því að margt  hefur verið aflagað af almannarómi sem oft lýgur eins og hann er langur til. En leiðin til eilífs sóma er þyrnum stráð. Svo mikið er til af gögnum að ekki tjóir að reyna að eyða þeim. Aðferð Jónasar að ráðast á ímyndaða og raunverulega andstæðinga virkar vel á innsta hring, en hefur neikvæð áhrif á aðra.

Enginn kemst í gegnum lífið án þess að verða eitthvað á í orðum og gerðum, en besta leið stjórnmálamanna til þess að tryggja sér þægilegt sæti í vagni sögunnar er að reyna að gera það sem þeir telja réttast og best á hverjum tíma, ekki fyrir sjálfa sig heldur samfélagið.

Stundum er það nefnilega svo að skæðasti óvinur stjórnmálamannsins, og sá sem erfiðast er að vara sig á, er hann sjálfur.

Benedikt Jóhannesson, 5. október 2014