Af íslenzkum rasisma

Íslendingar hafa þar til fyrir skömmu almennt verið rasistar. Það er ekki sanngjarnt að klína þeim merkimiða á Framsóknarflokkinn sérstaklega eins og DV gerir nú.

(Af því að orð eru dýr er rétt að taka fram, að ég nota orðið rasisti hér í sinni mildustu merkingu, þ.e. um þá sem telja fólk af öðrum kynþáttum en hinum „hvíta“ í grundvallaratriðum öðruvísi (af því að þeir eru af öðrum kynþætti) og að það passi ekki inn í eða „henti“ íslenzku samfélagi. Innan þessa mengis eru líka hinir verri, sem telja aðra kynþætti með einhverjum hætti slakari, heimskari, líklegri til ofbeldis og glæpa o.s.frv. Þeir voru og eru sem betur fer aðeins lítill hluti.

Sama skilgreining gildir um afstöðu til fólks sem aðhyllist aðra trú en lútersku.)

En sumsé: Íslendingar voru rasistar langt fram eftir síðustu öld einkum af því að þeir vissu ekki betur. Þeir höfðu engin kynni af fólki af annarri litningagerð og hugsuðu í skugga gamalla hugmynda um grundvallarmun á kynþáttunum. Þær byggðu á svokölluðum vísindalegum rannsóknum um höfuðlag og fleira sem urðu að viðteknum sannindum snemma á 20. öld. Þetta var kennt í skólum lengi.

(Ein arfleifð þessara hjávísinda er að í bandarísku manntali eru „hvítir“ enn kallaðir Caucasian, í samræmi við þá furðukenningu að „hvítir“ séu upprunnir í Kákasusfjöllum. Svona deyja gamlar hugmyndir seint, hversu vitlausar sem þær eru.)

Og sumsé: Íslendingar höfðu enga ástæðu til að draga hin gömlu vísindi í efa – við þekktum enga blökkumenn nema úr fréttum og enn færri af öðrum uppruna. Ekki af því að okkur væri illa við þá. Þeir voru bara öðruvísi. Þeir voru svertingjar. Og asískir.

Ef svertingi sást á götum Reykjavíkur vissum við að þar var Ívar Webster á ferð. Þannig var það í mörg ár, og Ívar var stundum á ótrúlega mörgum stöðum í einu.

Smám saman og blessunarlega fóru fleiri Íslendingar til útlanda og kynntust fólki af öðrum uppruna. Einkum skiptu þeir máli sem fóru til náms (takk, þið sem stofnuðuð Lánasjóðinn) og voru langdvölum. Stutt ferðalög voru líka gagnleg, en þó stundum ekki, því að þau hafa tilhneigingu til að staðfesta fyrirfram gefnar steríótýpískar hugmyndir.

En sumsé: Úttekt DV á sögu Framsóknarflokksins ágæt svo langt sem hún nær, en hún er ekki sanngjörn að því leyti að undir þessa rasísku sök voru flestir stjórnmálaflokkar seldir.

Hugmyndir Jónasar frá Hriflu um hinn norræna kynstofn urðu að vísu mjög sterkar í Framsókn og arfleifð þeirra er enn hluti af málflutningi flokksins. Hugtökin, minnin og málfarið er ættað beint það (gamlar hugmyndir deyja seint).

Það eru ekki nema um 20 ár síðan formaður félagsins Norrænt mannkyn sagði Guðna Ágústsson vera þar virkan félagsmann. Hrafn Jökulsson hafði þetta eftir honum í Alþýðublaðinu. Guðni stefndi Hrafni og kærði fleiri blaðamenn.

Það er reyndar í Guðna sem heimssýn Jónasar lifir skýrast, „Ísland fyrir Íslendinga“, remban um yfirburði Íslands, bæði fólks og fénaðar. Það eru ekki nema um 10 ár síðan Guðni hélt því fram að rithöfundarhæfileikar ræktuðust milli kynslóða. Já: Ræktuðust. Hefði Jónas orðað þetta betur?

En Framsókn var ekki ein um þetta. Lesið sögu Sjálfstæðisflokksins (t.d. ævisögu Gunnars Thoroddsens eftir Guðna Th. um starfsemi flokksins fyrir stríð) til að sjá tengslin við nazistana. Og umfram allt lesið Íslenzka nazista eftir Hrafn og Illuga Jökulssyni, sem löngu er tímabært að gefa út aftur.

Það voru ekki framsóknarmenn sem ákváðu að svartir bandarískir hermenn fengju ekki bæjarleyfi til Reykjavíkur löngu eftir að viðlíka reglur voru aflagðar með siðuðu fólki, svo að eitt dæmi sé nefnt úr hinum ranninum. Við þetta gerðu fáir athugasemdir, ekki einu sinni hinir alþjóðasinnuðu sósíalistar.

Við vorum öll meira og minna rasistar.

Tilefni úttektar DV eru þau ummæli formanns Framsóknarflokksins, að flokkurinn hafi verið leiðandi í mannréttindabaráttu í næstum heila öld.

Það eru ósannindi. Hann veit það og við vitum það. En við erum svosem vön því.

Framsóknar- og sjálfstæðismenn okkar tíma bera ekki ábyrgð á stefnu eða gjörðum forvera sinna. Þeir geta samt gert sitt til að kveða niður draugana, hugmyndirnar og tungutakið sem enn lifa, og skutu aftur upp kollinum fyrir skömmu.

Formaður Framsóknarflokksins hefur ekki gert það, heldur kvartað yfir því að vera yfirleitt spurður.

Hinn segir að sér sé illt í hnéinu.

Það velur sér hver sinn stað.