Ólöf Nordal getur skipað konu í Hæstarétt

Hæstiréttur er kannski ekki allra síðasta karlavígið, en allavega eitt af þeim allra traustustu. Og það er löngu kominn tími til að fella þetta vígi. Konum í lögfræðingastétt hefur fjölgað mikið marga síðustu áratugi, margar konur hafa öðlast alllanga starfsreynslu, jafnvel sem dómarar, og það er fyrir löngu kominn tími til að í Hæstarétti sitji ámóta margar konur og karlar.

Ólöf Nordal innanríkisráðherra hefur nú tækifæri til að bæta einni konu í röð Hæstaréttardómara. Þá verða þær tvær, en ættu að öllu eðlilegu að vera fjórar til fimm. Til að gera þetta verður ráðherrann að vísu að fara á svig við niðurstöðu dómnefndar og samkvæmt nýju lagaákvæði frá 2010 þarf að bera slíka ákvörðun undir Alþingi.

En það er bara í góðu lagi.

Þetta ljómandi góða ákvæði, að skylda ráðherra til að fara að tillögu dómnefndar, var sett í lög til svipta ráðherra geðþóttavaldi. En jafnframt var sleginn sá eðlilegi varnagli að gefa ráðherranum færi á að leita til Alþingis til að breyta niðurstöðum dómnefndar. Auðvitað ber okkur að álykta sem svo, að þetta eigi ráðherrann ekki að gera nema við einhverjar mjög sérstakar aðstæður.

Aðstæður í Hæstarétti eru vægast sagt mjög sérstakar. Þar sitja nú átta karlar og ein kona. Það nær ekki nokkurri átt og þessu þarf að breyta við fyrsta mögulega tækifæri. Fyrsta mögulega tækifæri er núna. Við lifum á tímum mjög aukinnar jafnréttisvitundar og þess vegna má gera ráð fyrir að þokkalega góð sátt ætti að ríkja um það, bæði á Alþingi og meðal þjóðarinnar, að skipa konu sem Hæstaréttardómara, jafnvel þótt til þess þurfi að víkja niðurstöðu dómnefndarinnar til hliðar.

Það er ástæða til að líta aðeins nánar á tvennt í þessu sambandi

Þegar niðurstöður dómnefndar eru lesnar, blasir við að nefndarmenn gera ekki stóran greinarmun á umsækjendunum þremur. Hvert um sig telst hæfara en hin á tilteknum sviðum, en Ingveldur Einarsdóttir fær þó reyndar langhæst skor varðandi reynslu af dómarastörfum, enda hefur hún starfað við dómstóla í meira en 20 ár og nú síðast sem settur Hæstaréttardómari í tvö og hálft ár. Hefði ekki hvílt á dómnefndinni sú ótvíræða skylda að tilnefna einn hæfastan, er ekkert líklegra en þremenningarnir hefðu allir kallast jafnhæfir og ráðherrann verið látinn sitja uppi með hausverkinn.

En hér má líka taka til athugunar þá staðreynd, að dómnefndin sjálf er ranglega skipuð. Í henni sitja fimm karlar. Það er alveg klárt og kvitt brot á jafnréttislögum. Formlega er það ráðherrann sem skipar nefndina og þar með brotlegur. En hinir raunverulegu sökudólgar eru þó ekki síður þeir sem tilnefna nefndarmenn lögum samkvæmt. Sök Hæstaréttar beinlínis stingur í augu, en rétturinn tilnefnir tvo nefndarmenn og það hlýtur að mega teljast alveg sjálfstætt brot á jafnréttislögum að velja tvo karla.

Að þessu virtu sýnist mér engin goðgá að Ólaf Nordal taki nú af skarið og fari þess á leit við Alþingi, að það leyfi henni að skipa Ingveldi Einarsdóttur sem Hæstaréttardómara.

Það dugar að vísu ekki til kynjaskiptingin verði eðlileg, en ástandið verður þó örlitlu skárra.