Ólafur Ólafsson sagði satt

Það er hálfskítt að Herðubreið skuli bara bjóða upp á eitt, staðlað fyrirsagnaletur. Þessi fyrirsögn er auðvitað stórfrétt út af fyrir sig og ætti skilið stríðsletur. En hún er rétt og ég „stend við fréttina“ eins og blöðin segja stundum.

Ólafur Ólafsson sagði nefnilega alveg satt í yfirlýsingu sinni í gær: „Hvorki ríkissjóður né almenningur voru verr settir vegna þessara samninga,“ sagði Ólafur í þessari yfirlýsingu og átti þar við leynisamningana sem gerðu þýska bankann Hauck & Aufhäuser að sýndarkaupanda að Búnaðarbankanum. Og hvað sem annars kann að mega segja um sannleiksást Ólafs, þá er þetta eina atriði út af fyrir sig alveg satt.

Að vísu var ríkissjóður og um leið allur almenningur talsvert verr settur eftir sölu Búnaðarbankans, en þessir leynisamningar komu því ekkert við. Ástæðan var önnur og miklu einfaldari. Söluverðið var nefnilega allt of lágt. Því til sönnunar ætti að duga ágætlega að benda á að Ólafur (og reyndar fleiri) skyldu leggja á sig alla þessa pappírsvinnu að tjaldabaki til að fela fyrirsjáanlegan stórgróða.

Auðvitað var Landsbankinn líka seldur langt undir sannvirði á þessum tíma. Miðað við þann ofboðslega hagnað sem þessir bankar tóku að skila strax í kjölfar eigendaskiptanna og mjög hraða hækkun hlutabréfaverðs, er alveg augljóst að miklu nær væri að segja að bankarnir hafi verið gefnir en seldir.

Þetta vissu líka allir sem vildu vita. Þegar almenningi var boðið að kaupa hluti í FBA og Búnaðarbankanum laust fyrir aldamótin, skráðu tugir þúsunda sig fyrir hlutabréfum. Sjálfsagt hefði verið hægt að selja almenningi báða þessa peningakassa í heilu lagi. En það stóð aldrei til. Alþýða manna fékk einungis að kaupa brotabrot af því sem hún vildi. Þess í stað voru réttir eigendur handvaldir.

Verðmæti bankanna margfaldaðist á skömmum tíma og þótt bankarnir hafi vissulega verið gróflega ofmetnir síðustu árin fyrir hrunið, hefði sem best getað hafa verið innistæða fyrir svo fjórðungi eða kannski helmingi hlutabréfaverðsins, ef eigendurnir hefðu í rauninni ætlað sér að reka banka, en ekki bara auðgast sem mest á sem skemmstum tíma.

Eftir kynningu rannsóknarskýrslunnar í gær vitum við að Ólafur Ólafsson fékk 57,5 milljónir dollara í hreinan hagnað af þessum „kaupum“ án þess að leggja sjálfur fram svo mikið sem eina krónu. Þetta samsvarar 6,5 milljörðum íslenskra króna á núverandi gengi.

Það þarf engan Einstein til að skilja að Ólafur hefði aldrei fengið nokkurn lifandi mann til að hjálpa sér við að skapa þessa „viðskiptafléttu“ nema vegna þess eins að gróðinn lá í augum uppi. Það má hins vegar spyrja sig hvernig forsvarsmenn ríkisstjórnarinnar og einkavæðingarnefnd gátu komist hjá því að sjá tekjumöguleikana, sem verið var að færa kaupendunum.

Þetta er meginspurningin. Hvernig stendur á því að forsvarsmenn ríkissjóðs skuli hvað eftir annað afhenda útvöldum eignir þjóðarinnar fyrir brotabrot af raunvirði? Það er ekki auðvelt að koma auga á nema tvær ástæður. Önnur heitir heimska, en hin spilling.