Annar í innsetningu

Varla þarf að taka fram, að mér þótti ræða forsetans við innsetningu í gær einkar góð.

(Og áskrifendur þarf ég að biðja afsökunar í leiðinni. Ég hef lítið skrifað upp á síðkastið – hef meira verið að rannsaka aksturslag milljón túrista á þjóðvegunum og verðlagið í vegasjoppunum. Hvort tveggja leiddi til innlagnar á bráðadeild. En ég hlustaði á innsetningarræðu forsetans í Suðursveitinni á meðan ég beið eftir hjartastuðtækinu.)

Og semsagt:

Forseti sem segir að hann þurfi að læra, muni gera mistök og vilji leita ráða – það er forseti sem við höfum ekki séð í tuttugu ár.

Forseti sem veit að Ísland er sterkast þegar tengsl þess við umheiminn eru sterkust – það er forseti sem við höfum ekki séð lengi. Síðasti forseti var raunar þessarar skoðunar, en hann leitaði tengsla á sérkennilegum stöðum og virtist hafa týnt lífssýn sinni undir lokin, ekki sízt í viðbrögðum sínum við glæpaverkum á Vesturlöndum.

Forseti sem ögrar hinni hefðbundnu söguskoðun Jónasar frá Hriflu, eins fallega og snyrtilega undir rós og hann gerði – það er bráðnauðsynlegur forseti. Hvílík frelsun frá þjóðrembukláminu. Það er hægt að elska land sitt og þjóð án þess að misbjóða sómakennd þeirra sem hlusta.

Og forseti sem fagnar fjölbreytninni, og vill ekki bara að við tölum um fegurðina heldur um harminn líka – það er forseti sem við beinlínis þurfum á að halda.

En. Það er alltaf eitt en.

Ég sé á miðlum að fólk talar um embættistöku Guðna Th. sem kaflaskil í sögu þjóðarinnar, hann sé fulltrúi nýrra tíma, en þó einkum að ræðan sjálf og innihald hennar hafi markað einhvers konar tímamót í stjórnmálasögu landsins.

Sko. Hér kemur nú leiðinlegi raunsæiskallinn.

Nýr forseti markar kaflaskil eftir tuttugu ár. Það segir sig sjálft, alveg sama hver ætti í hlut. Guðni er líka fulltrúi nýrra tíma – hann nýtur samt þeirra forréttinda sumra okkar að vera samtímis virkur þátttakandi í ótrúlegu umbreytingaskeiði og um leið blessunarlega rótfastur í sögunni. Það eitt er ákaflega mikilvægt. Þeir sem halda að sagan skipti ekki máli skilja ekki sjálfa sig.

En. Ræðan markaði engin tímamót. Hún var góð, jafnvel frábær á köflum og tónarnir sem voru slegnir þar. En tímamót í pólitískri sögu? Ætla nú allir að vera næs og gúddí, uppfullir með sáttavilja og sanngirni, kurteisi og kankvísi, af því að forseta Íslands fannst það doldið gott í ræðunni sinni?

Uuu – nei. Hefur það, sem forseti Íslands segir í innsetningar-, þingsetningar- eða öðrum ræðum sínum, einhvern tíma haft afgerandi áhrif á pólitíska umræðu á Íslandi? Eða haft einhver áhrif yfirleitt?

Nei. Þið getið flett þeim upp. Þær eru eiginlega allar, sýnist mér, á forseti.is. Og allar jafndánar drottni sínum. Engin þeirra skipti nokkru einasta máli.

Gleði okkar í gær var gleðin yfir því að hlusta á forseta sem er sanngjarn og yfirvegaður. Forseta sem öllum ber saman um að sé heil og góð manneskja.

Það er mikið ánægjuefni. Einkum af því að við þekkjum hitt alltof vel meðal ráðamanna.

En trúið mér: Eftir tvær vikur kemur þing saman. Þar mun ekki nokkur maður fylgja hvatningu forsetans um sáttfýsi og samstarf, um málamiðlanir og gildi áfangasigra. Nema hugsanlega þessir sem eru að hætta – þeir hafa engu að tapa.

Skömmu síðar koma líka þingkosningar. Þá missir sig hver um annan þveran, í yfirboðum, skrumi og öðrum ómerkilegheitum.

Þannig verður það bara. Eins og dæmin sanna.

Þá verður að vísu gott að eiga góðan forseta. En hann ræður ekki úrslitum. Því miður.

Sorrí með það.