Maðurinn sem neitar að hlusta

Hörður Jóhannesson aðstoðaryfirlögregluþjónn sagðist í síðdegisútvarpi Rásar 2 í fyrradag ekki vera tilbúinn að hlusta á seinnitímakenningar um að rannsókn lögreglu í Guðmundar og Geirfinnsmálum hafi verið ábótavant. Ef eitthvað gerir rannsóknarlögreglumann algerlega óhæfan til að gegna starfi sínu, þá er það sennilega einmitt sá eintrjáningsháttur að neita að hlusta.

Áður en svo langt er gengið að kalla Hörð óhæfan í starfi, er þó rétt að láta hann njóta vafans. Mér þykir sem sé trúlegra að honum hafi þarna orðið fótaskortur á tungunni og hann hafi í rauninni átt við að hann væri ekki tilbúinn til að trúa umræddum seinnitímakenningum. En það er í rauninni alveg nógu slæmt. Áður en menn taka svo eindregna afstöðu er nauðsynlegt að kynna sér staðreyndir málsins. Það hefur Hörður augljóslega ekki gert. Margvísleg ummæli hans í þessum þætti á Rás 2 eru skýr vitnisburður um það.

 

Harðræðisrannsóknin

Til að dæmis að taka fullyrti Hörður að komin sé skýr niðurstaða varðandi ætlað harðræði og harkalegar aðferðir. Hann á þar væntanlega við svonefnda harðræðisrannsókn frá haustinu 1979. Ég vil ekki bera honum á brýn að tala gegn betri vitund og geri því ráð fyrir að hann hafi ekki kynnt sér gögn þessarar svokölluðu rannsóknar. Gögnin eru þó öllum aðgengileg á netinu.

Harðræðisrannsóknin er reyndar stórmerkilegt plagg. Hún er nefnilega skólabókardæmi um það hversu auðvelt er að komast að fyrirfram ákveðinni niðurstöðu með því að beita valdi sínu á „réttan“ hátt. Nánast einvörðungu „réttir“ menn voru yfirheyrðir og almenna vinnureglan var sú að taka lögreglumenn og fangaverði trúanlega án nokkurs fyrirvara, en ganga út frá því að fangar segðu ósatt.

Frá þessu var þó ein undantekning. Þórir Oddsson, sem stjórnaði rannsókninni, neyddist til að kalla fyrir kvenfangavörð, sem hafði séð vinnufélaga sinn vaða inn í klefa Sævars Ciesielski að næturlagi, rífa hann upp á fótunum og hrista hann. Þessa konu þurfti auðvitað að yfirheyra betur. Það varð allt í einu aðalatriði í málinu að hún reyndist ekki muna hver hafði verið þriðji maðurinn á þessari næturvakt. Síðast en ekki síst var henni óbeinlínis hótað fangelsisvist.

Í þessu máli taldist Sævar kærandi og sönnunarbyrðin hvíldi því á honum, en að sjálfsögðu reyndist honum ógerlegt að sanna nokkurn skapaðan hlut, enda stóðu lögreglumenn og fangaverðir saman sem einn maður, með þessari einu undantekningu.

Auðvitað var þetta hrein og bein svívirða og út í hött að kalla þetta rannsókn. Sögufölsun væri mun eðlilegra heiti. Og niðurstaðan varð heldur ekki beinlínis skýr.

 

Villandi ummæli

Hörður virðist reyna að gera sem minnst úr lengd gæsluvarðhaldsins, þegar hann furðar sig á því að sakborningar sem hafi skáldað sögur í gæsluvarðhaldi vikum saman, séu teknir trúanlegir. Sannleikurinn er sá gæsluvarðhaldstíminn var óhugnanlega langur, í þremur tilvikum yfir fjögur ár. Sævar Ciesielski sat lengst í gæsluvarðhaldi, alls 1.533 daga og þar af var hann í einangrun í meira en tvö ár.

Út yfir tekur þó þegar Hörður leyfir sér að halda því fram að þeir sem voru dæmdir í málinu hafi verið viðriðnir það með „einum eða öðrum hætti“. Sonur Sævars, Hafþór Sævarsson, vakti réttilega athygli á þessu orðalagi í viðtali við Stundina í gær.

Rétt eins og Hafþór nefnir, merkir þetta nefnilega að atburðir gætu hafa orðið með allt öðrum hætti en dómarar töldu sannað á sínum tíma. Og hér er ekkert svigrúm. Annað hvort urðu atburðir með þeim hætti sem í dómunum segir, eða dómarnir eru hreinlega rangir. Það er ekkert til sem heitir að dómarnir séu svona nokkurn veginn réttir.

Hörður virðist sjálfur ekki fyllilega sannfærður réttmæti dómanna, en leyfir sér engu að síður að gefa í skyn að þeir séu svona nokkurn veginn réttir. Það gengur hreinlega ekki upp og er ekki sæmandi yfirmanni í lögreglunni.

 

Stund sannleikans rennur upp

Aðstoðaryfirlögregluþjónninn Hörður Jóhannessson birtist okkur í þessu viðtali á Rás 2 sem varðhundur kerfisins. Hann hangir eins og hundur á roði á 40 ára gömlu bulli, sem hann virðist ekki einu sinni trúa almennilega sjálfur. Allt saman í nafni samstöðunnar. Á heiður kerfisins má enginn blettur falla. Þannig var það á áttunda áratugnum og 1977 voru tveir kornungir menn dæmdir í ævilangt fangelsi af þeirri ástæðu einni að enginn blettur mátti falla á heiður kerfisins. Framganga Harðar Jóhannessonar á Rás 2 bendir til þess að í þessu efni hafi ekkert breyst.

Síðustu fimm árin hef ég varið flestum tómstundum mínum í athuganir á málsskjölum Guðmundar- og Geirfinnsmálanna, reyndar ásamt fleiri heimildum, og ég álít að mér hafi tekist að raða saman nokkuð heillegri mynd af því sem raunverulega gerðist. Sú mynd er miklu óhugnanlegri en það sem Hörður Jóhannesson reynir að telja okkur trú um. M.a. fann ég alveg nýtt sönnunargagn, sem illgerlegt er að kalla neitt annað en endanlega fjarvistarsönnun allra sakborninga í Geirfinnsmálinu.

Á grundvelli þessarar fimm ára vinnu hef ég nú skrifað bók, sem kemur út í byrjun september. Þar eru ekki aðeins færð fram öflug rök fyrir sakleysi sakborninga í báðum málunum, heldur verður ekki betur séð, en tilteknir lögreglumenn, saksóknarar og dómarar hafi brotið svo alvarlega af sér, að þeir hefðu sennilega að réttu lagi sjálfir átt að sæta fangelsisvist.

Sönnunargagninu í Geirfinnsmálinu hefur verið komið til endurupptökunefndar og ég álít það svo afgerandi að nefndin eigi ekki annarra kosta völ en að úrskurða að málin skuli tekin upp að nýju. Þá rennur loks upp stund sannleikans.

Og svo ég noti tækifærið hér í blálokin til að skjóta inn dálítilli auglýsingu, þá stendur nú yfir söfnun fyrir útgáfukostnaði bókarinnar á Karolina Fund. Allur stuðningur er að sjálfsögðu vel þeginn, en að auki er rétt að taka fram að með því að styrkja útgáfuna um svo sem 2.840 krónur má tryggja sér eintak af bókinni á meira en 1.000 króna lægra verði, en verður í boði í bókabúðum eftir að bókin kemur út.