Aumingja allir hinir

Karl Th. Birgisson skrifar

Þetta er enn að velkjast í hausnum á mér. Þetta með hann Björgólf Jóhannsson.

Hann sagði sumsé upp störfum í gær sem forstjóri Icelandair Group. Af sjálfsdáðum. Engin merki eru um að stjórn félagsins hafi beitt hann þrýstingi til þess arna og á meðan ekki kemur annað fram verðum við að trúa því að sú sé raunin.

Jahérnahér. Það er rétt sem bent hefur verið á, að þessu eru örugglega engin fordæmi að forstjóri íslenzks stórfyrirtækis hafi gert annað eins. Hann hættir af því að undir hans forystu voru teknar ákvarðanir sem reyndust ekki sem skyldi og því gekk rekstur félagsins verr en ætlað var.

Það kallast að axla ábyrgð.

Óhjákvæmilegt er að nefna hliðstæður hjá stjórmálamönnum. Áratugum saman hefur hefðin hér verið sú, að ráðherra segir „Ég ber að sjálfsögðu fulla pólitíska ábyrgð“ þegar hann klúðrar einhverju eða jafnvel brýtur lög. Svo gerist ekkert.

Hinir ósvífnustu segja „Ég axla ábyrgð með því að segja ekki af mér“ (hæ, Sigríður Andersen).

Þá örsjaldan hin er raunin fylgir eins og dagur nótt yfirlýsing um að „Ég gerði ekkert rangt.“

En ekki hjá honum Björgólfi. Og það þótt hann tæki alls ekki einn þessar ákvarðanir, sem fóru ekki eins og til var ætlazt. En hann var í forystu og hans er ábyrgðin.

Ég kynntist Björgólfi lítillega á Norðfirði um aldamótin. Þá stýrði hann Síldarvinnslunni, krúnudjásni atvinnulífskommanna í Neskaupstað. Hann kom mér fyrir sjónir sem traustur og jarðbundinn maður, en líka húmoristi, algerlega laus við stæla og hroka.

Hjá Síldarvinnslunni hefði Björgólfur nokkuð áreiðanlega beðið skipstjórann, sem fiskaði ekkert en eyddi bara olíu – hann hefði örugglega beðið hann að finna sér annað föruneyti.

Að því leyti kemur þessi ákvörðun ekki á óvart – sem er þversögn, af því að hún er svo óvænt og fordæmalaus. Hún er samt mjög líklega í karakter.

Hitt er ekki síður óvænt – það sem Björgólfur segir ekki í yfirlýsingum og viðtölum.

Áratugum saman hefur verið lenzka stórfyrirtækja í vanda að kenna um launakostnaði, gengi krónunnar (hæ, LÍÚ), of háum sköttum (hæ, gervallt atvinnulíf), aðgerðum eða aðgerðaleysi ríkisvaldsins, eða bara hverju sem er. Aldrei sjálfum sér eða að eitthvað væri að í rekstrinum.

Það er ekkert slíkt hjá Björgólfi. Engin króna, ekkert ríki, enginn launakostnaður. Hann bar ábyrgð á ákvörðunum, sem skiluðu ekki þeim árangri sem þeim var ætlað. Og þá ábyrgð axlaði hann.

Um leið og ég dáist að þessari ákvörðun er hugur minn hjá smælingjunum í sögunni. Það eru hinir stórforstjórarnir.

Björgólfur Jóhannsson hefur brotið blað í íslenzkri viðskiptasögu og sett ný viðmið. Forstjórar fyrirtækja bera ábyrgð á eigin rekstri og geta ekki lengur kennt öðrum um.

Allt í einu fékk frasinn „Þeir fá svona há laun af því að þeir bera svo mikla ábyrgð“ – skyndilega fékk hann innihald og merkingu.

Þetta er svo róttæk og skyndileg grundvallarbreyting, svo óforvarendis innrás í þann þægilega veruleika sem íslenzki forstjóraklúbburinn er vanur, að það er ekki laust við að maður vorkenni þeim.

Held ég.